40 lat GNU

27 września Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF) świętuje 40. rocznicę powstania systemu operacyjnego GNU i początek ruchu wolnego oprogramowania. Zwolennicy wolnego oprogramowania, majsterkowicze i hakerzy na całym świecie będą świętować to wydarzenie, które było punktem zwrotnym w historii informatyki. Czterdzieści lat później GNU i wolne oprogramowanie są jeszcze bardziej istotne.

Hakerzy komputerowi i użytkownicy z całego świata będą świętować rocznicę GNU specjalnymi wydarzeniami. Należą do nich specjalnie zwołane Spotkanie Hakerów GNU w Biel, w Szwajcarii oraz dzień hackerski dla hakerów na każdym poziomie umiejętności w siedzibie FSF w Bostonie, w stanie Massachusetts.

27 września 1983 roku informatyk Richard Stallman ogłosił plan opracowania wolnego oprogramowania, podobnego do Uniksa, systemu operacyjnego o nazwie GNU, co oznacza „GNU is not Unix”. GNU jest jedynym systemem operacyjnym opracowanym specjalnie z myślą o wolności użytkowników i od czterdziestu lat pozostaje wierny swoim założycielskim ideałom. Od 1983 roku Projekt GNU zapewnia pełny, etyczny zamiennik prawnie zastrzeżonych systemów operacyjnych. Stało się tak, dzięki czterdziestu latom niestrudzonej pracy ochotniczych programistów GNU na całym świecie.

Opisując historię GNU i tło stojące za jego pierwszym ogłoszeniem, Stallman (często nazywany po prostu „RMS”) stwierdził: „Dzięki darmowemu systemowi operacyjnemu moglibyśmy ponownie stworzyć społeczność współpracujących hakerów – i zapraszać każdego do przyłączenia się. I każdy byłby w stanie korzystać z komputera, nie zaczynając od spiskowania mającego na celu pozbawienie swoich przyjaciół”.

„Kiedy patrzymy wstecz na historię ruchu wolnego oprogramowania – lub na ideę, że użytkownicy powinni mieć kontrolę nad własnymi komputerami – zaczyna się od GNU” – powiedziała Zoë Kooyman, dyrektor wykonawcza FSF, która sponsoruje rozwój GNU. „System GNU to nie tylko najszerzej używany system operacyjny oparty na wolnym oprogramowaniu. GNU stanowi także rdzeń filozofii, która kieruje ruchem wolnego oprogramowania od czterdziestu lat”.

Zwykle w połączeniu z jądrem Linuksa, GNU tworzy szkielet Internetu i zasila miliony serwerów, komputerów stacjonarnych i wbudowanych urządzeń komputerowych. Oprócz postępu technicznego, GNU było pionierem koncepcji „copyleft”, podejścia do licencjonowania oprogramowania, które wymaga zachowania tych samych praw w dziełach pochodnych, czego najlepszym przykładem jest Powszechna Licencja Publiczna GNU (GPL). Jak stwierdził Stallman: „Celem GNU było zapewnienie użytkownikom wolności, a nie tylko bycie popularnym. Musieliśmy więc zastosować warunki dystrybucji, które uniemożliwiałyby przekształcenie oprogramowania GNU w oprogramowanie zastrzeżone. Używana przez nas metoda nazywa się „copyleft”.”

Kooyman kontynuuje: „Mamy nadzieję, że czterdziesta rocznica zainspiruje hakerów, zarówno starych, jak i nowych, do przyłączenia się do GNU w jego celu, jakim jest tworzenie, ulepszanie i udostępnianie wolnego oprogramowania na całym świecie. Oprogramowanie kontroluje obecnie nasz świat, a GNU jest krytyką i rozwiązaniem status quo, którego desperacko potrzebujemy, aby nasza technologia nie miała nad nami kontroli”.

27 września GNUnet e.V. świętuje czterdziestą rocznicę GNU organizując spotkanie hakerów w Szwajcarii, podczas którego odbędą się prezentacje na temat różnych pakietów GNU, hakowania i tworzenia nowych wydań. Wśród prelegentów są: Richard Stallman, założyciel GNU; zdobywca nagrody Wolnego Oprogramowania Sébastien Blin z GNU Jami; prezes Free Software Foundation Europe Matthias Kirschner i kilku programistów GNU. Niewiele było okazji, jeśli w ogóle kiedykolwiek, tak wielu opiekunów GNU było obecnych osobiście.

Na cześć czterdziestej rocznicy GNU, jej sponsor organizacyjny, FSF, organizuje hackday dla rodzin, studentów i wszystkich zainteresowanych uczczeniem rocznicy GNU. Odbędzie się ono 1 października w biurze FSF w Bostonie, w stanie Massachusetts.

Fundacja Wolnego Oprogramowania, założona w 1985 roku, ma za zadanie promować prawo użytkowników komputerów do uruchamiania, edytowania, udostępniania, współtworzenia i redystrybucji programów komputerowych. FSF promuje rozwój i korzystanie z wolnego (jak w przypadku wolności) oprogramowania – zwłaszcza systemu operacyjnego GNU i jego wariantów GNU/Linux – oraz wolnej dokumentacji wolnego oprogramowania. FSF pomaga także szerzyć świadomość etycznych i politycznych kwestii związanych ze swobodą korzystania z oprogramowania.

W 1992 r. podstawowe komponenty GNU były gotowe, z wyjątkiem jednego – jądra. Kiedy w 1992 r. jądro Linuksa zostało ponownie wydane na licencji GNU GPL, czyniąc je wolnym oprogramowaniem, połączenie GNU i Linuksa utworzyło kompletny, wolny system operacyjny, który po raz pierwszy umożliwił uruchomienie komputera PC bez niewolnego oprogramowania. Ta kombinacja to system GNU/Linux.

Źródło: www.fsf.org/news/forty-years-of-gnu-and-the-free-software-movement