Operacje na użytkownikach i grupach

Ostatnia aktualizacja: 14 września 2022, 18:17

Większość dystrybucji Linuksa posiada graficzne konfiguratory służące wykonaniu działań na grupach i użytkownikach, czasami różniące się między sobą.

W tej publikacji postaram się zaprezentować większość przydatnych operacji na grupach i użytkownikach, które wykonasz w konsoli tekstowej. Oznacza to, że można je użyć w każdej dystrybucji Linuksa, niezależnie od środowiska graficznego.

1. Aby utworzyć nową grupę :

groupadd nazwa_grupy

2. Aby usunąć grupę :

groupdel nazwa_grupy

3. Aby sprawdzić do jakich grup należysz :

groups nazwa_użytkownika

4. Aby dodać nowego użytkownika systemu :

adduser nazwa_użytkownika

5. Możesz dodać użytkownika do grupy :

adduser nazwa_użytkownika nazwa_grupy

6. Zmiana hasła użytkownika (tutaj: pavroo) – nie musisz być zalogowany jako administrator – zmieniasz własne hasło :

passwd
Changing password for pavroo
Old password: aktualne_hasło
Enter the new password (minimum 5, maximum 8 characters).
Please use a combination of upper and lower case letters and numbers.
New password: nowe_hasło
Re-enter new password: powtórz_nowe_hasło
Password changed

7. Zmiana hasła innego użytkownika (tutaj: nowy1) jako administrator :

su
Hasło: hasło_administratora
passwd nowy1
Enter the new password (minimum 5, maximum 8 characters).
Please use a combination of upper and lower case letters and numbers.
New password: nowe_hasło
Re-enter new password: powtórz_nowe_hasło
Password changed

8. Usunięcie użytkownika systemu :

userdel nazwa_użytkownika

9. Usunięcie użytkownika wraz z jego katalogiem domowym i wszystkimi plikami :

userdel -r nazwa_użytkownika

10. Aby sprawdzić nazwę użytkownika, na którego koncie aktualnie pracujesz :

whoami

11. Aby sprawdzić ID bieżącego użytkownika oraz do jakich grup należy :

id

12. Aby sprawdzić ID wybranego użytkownika oraz do jakich grup należy :

id nazwa_użytkownika

13. Lista zalogowanych użytkowników systemu :

users

14. Aby dowiedzieć się więcej o zalogowanych użytkownikach :

who
pavroo tty2 2011-03-19 17:07

gdzie :
– „pavroo” to nazwa użytkownika
– „tty2” to nazwa wirtualnej konsoli
– „2011-03-19 17:07” to czas od kiedy użytkownik jest zalogowany
+ „pts” to pseudoterminal użytkowników zalogowanych przez sieć

15. Jeszcze więcej dowiesz się o użytkownikach, poleceniem :

w

lub :

finger nazwa_użytkownika

które wyświetli informacje o :
– lokalnym czasie systemu
– czasie pracy systemu
– ilości zalogowanych użytkowników
– obciążeniu systemu w ciągu ostatnich 1, 5 i 15 minut
– identyfikatorach użytkowników
– nazwie terminali, z których są zalogowani
– nazwie hosta, z którego użytkownicy są zalogowani
– godzinie logowania, bezczynności, ostatnich zadaniach użytkowników, itp.

16. Możesz sprawdzić, kto był ostatnio zalogowany do Twojego systemu :

last -10
gdzie :
„-10” to liczba ostatnich dziesięciu logowań

17. Lub sprawdzić ostatnie logowania wybranego użytkownika :

last -10 nazwa_użytkownika

18. Możesz również sprawdzić użytkowników zalogowanych na wybranej konsoli (tutaj: tty3):

last -10 tty3

19. Aby sprawdzić prawa użytkownika do pliku :

ls -l
-rw-r-r pavroo users 1588224 03-12 22:03 proba1.txt

gdzie :
– właścicielem pliku jest „pavroo” i posiada prawa do odczytu i zapisu pliku „-rw”
– użytkownicy należący do grupy „users” mają prawo do odczytu pliku „-r”
– wszyscy inni użytkownicy również mogą przeczytać plik „-r” (ostatnie)

20. Możesz zmienić grupę dla swojego pliku na inną grupę poleceniem :

chgrp nowa_grupa plik(i)

gdzie :
– zamiast „nowa_grupa” podaj nazwę nowej grupy
– zamiast „plik(i)” podaj nazwę pliku(ów)
W ten sposób użytkownicy poprzedniej grupy (tutaj: users) stracą możliwość przeglądania Twojego pliku a otrzymają je użytkownicy nowej grupy.

21. Możesz zmienić grupę nie będąc właścicielem pliku w ten sam sposób co poprzednio lecz z prawami administratora systemu.

22. Możesz również zmienić właściciela pliku z tej samej grupy :

chown właściciel plik(i)

gdzie :
– „właściciel” to nazwa nowego użytkownika pliku
– „plik(i)” to nazwa pliku(ów), którym zmieniasz uprawnienia

23. Za jednym zamachem możesz zmienić właściciela pliku i grupę :

chown właściciel:grupa plik

24. Zmianę uprawnień do plików i katalogów uzyskasz poleceniem „chmod”, np :

chmod 777 plik
gdzie :
– pierwsza cyfra dotyczy właściciela pliku
– druga cyfra dotyczy grupy, do której należy właściciel
– trzecia cyfra dotyczy wszystkich innych użytkowników
– „4” (r) oznacza prawo do odczytu pliku lub katalogu (read)
– „2” (w) oznacza prawo do modyfikacji pliku lub katalogu (write)
– „1” (x) oznacza prawo do wykonywania pliku jako programu (execute)

Tak więc suma liczb 4,2 i 1 daje możliwość przeglądania, edycji i wykonywania pliku dla wszystkich użytkowników systemu.

25. Aby zmienić uprawnienia innym użytkownikom, pozostawiając wszystkie prawa dla siebie jako właściciela, wydaj polecenie np :
chmod 764 plik
gdzie :
– właściciel otrzyma wszystkie prawa do pliku (4+2+1=7)
– inni użytkownicy tej samej grupy, do której należy właściciel otrzymają prawo do odczytu i edycji pliku (4+2=6)
– pozostali użytkownicy mogą tylko odczytać plik (4)

Zobacz również rozdział Odzyskiwanie haseł Linux